Что такое bep в bim

Статьи / Что такое BIM? Расскажем простым языком. Все самое важное о BIM на одной странице

Термин BIM это сокращение от Building Information Model – информационная модель здания или информационное моделирование зданий, если речь идет о процессе или технологии. В российском законодательстве закреплен аналогичный термин – технология информационного моделирования или ТИМ. И, хотя BIM технологии распространяются и на линейно-протяженные объекты строительства, в данном тексте мы будем рассматривать BIM как технологию, связанную со строительством зданий (площадных объектов).

Когда говорят о BIM технологии, то чаще всего подразумевают создание в специализированных программах 3D-геометрии здания со связанной с ней атрибутивной информации (например: материал, артикул или цена). Построение BIМ-модели происходит по принципу объектного проектирования, т. е. сборки сложной модели из элементов, каждый из которых относится к своему классу – окна, стены, перекрытия, арматура и т. д. Класс элемента определяет набор свойств и поведение элемента. Таким образом, BIM-модель, можно назвать копией здания в виртуальной компьютерной среде.

Информационное моделирование сейчас наиболее распространено на этапе проектирования. Даже появилось определение – BIM проектирование. По мере распространения BIM-технологий использование информационной модели уже распространяется на другие этапы жизненного цикла строительного объекта.

Ключевые термины BIM

Выполняя проект по технологии информационного моделирования, приходится сталкиваться с использованием различных терминов. Большинство из них официально описано в СП 333.1325800.2017 (в т. ч. во вступающем в ближайшее время в силу СП 333.1325800.2020), и в работе стоит ориентироваться на этот документ. Но для понимания сути терминов, ниже приводятся основные из них и их описание:

EIR (Employer’s Information Requirements) – информационные требования заказчика. Документ, определяющий какой должна быть BIM модель для принятия ее заказчиком. Если мы говорим о BIM проектировании, то EIR, по сути, является частью задания на проектирование, конкретизируя требования к модели (детализацию, регламенты проверок модели, именования и т. д.) и может быть как отдельным документом, так и содержаться в самом ТЗ на проектирование (как один из пунктов).

BEP (BIM Execution Plan) – план реализации проекта. Своего рода ответная часть EIR, но со стороны исполнителя. Грубо говоря, это план того, как будет разрабатываться BIM-модель для того, чтобы соответствовать требованиям обозначенным заказчиком в EIR. План реализации проекта содержит информацию о ролях и ответственных специалистах, сроках, структуре модели и других важных аспектах информационного моделирования.

BIM Uses – сценарии использования BIM-модели. Так как BIM-модель можно считать виртуальной копией здания, ее использование многогранно и ограничивается только здравым смыслом и техническими возможностями программ. Основным назначением BIM Uses видится выполнение чертежей и другой проектной документации необходимой в соответствии с Постановлением №87 «О составе разделов проектной документации и их содержанию». Но это далеко не единственный сценарий. Иногда BIM-модели создают для того, чтобы получить только объемы (например, для смет), иногда для общей координации подрядчиков (без выпуска проектной документации). В 2020-2021 годах активно набирает обороты еще один сценарий использования BIM технологий – эксплуатация, особенно сложных производственных и коммерческих объектов. Для этих целей модель создается по уже имеющимся чертежам или натурным обмерам здания и наполняется только необходимыми для эксплуатации данными и упрощенной геометрией.

LOD (Level of Development) – уровень проработки (детализации) BIM-модели. Принято обозначать условными значениями от 100 до 500, где 100 – это низкая детализация (только габариты), которая увеличивается по мере развития проекта. Уровень LOD 300 приблизительно соответствует проработке необходимой для получения чертежей стадии П, а LOD 350 – стадии Р. При формировании требований к модели, важно разумно подойти к вопросу определения необходимого уровня детализации. Больше – не всегда значит лучше. Завышенные требования могут привести к осложнению прочтения и работы с моделью, повысить стоимость и сроки выполнения работ.

CDE (Common Data Environment) – среда общих данных. Программное средство, обеспечивающее объединение и централизацию данных по BIM-проекту. Чаще всего совмещено с функцией управления проектами, ролями, доступом, версионностью документов.

ГОСТы по BIM. Законодательное регулирование

В России по теме информационного моделирования введено в действие несколько десятков регламентирующих документов. Использование информационного моделирования закреплено в Градостроительном кодексе РФ. Важно обратить внимание на различие в терминологии между информационной моделью (ИМ, включает ЦИМ и другие материалы) и цифровой информационной моделью (ЦИМ). Список нормативов по BIМ (ГОСТы, Своды правил и другие документы) можно найти в нашей статье.

С 1 января 2022 года использование BIM для объектов, проектируемых на бюджетные средства обязательно (Постановление Правительства №331 от 05.03.2021).

Программное обеспечение BIM

Имеющиеся на рынке программы для BIM можно поделить на 3 условные группы: создание BIM-модели, последующее использование BIM-модели и системы, обеспечивающие проектирование с использованием BIM-модели (среда общих данных).

Примеры программ для создания BIM-модели:

Renga – российская программа для комплексного BIM-проектирования. Изначально разработана как система, в полной мере реализующая принципы BIM-технологий. Позволяет достаточно легко перейти на BIM с классической технологии проектирования в 2D за счет возможности использования двухмерных планов распространенных форматов в качестве подложки, а также построение модели и выпуска документации в соответствии с ГОСТ, СПДС и другими российскими нормами. Кроме этого, Renga имеет прямую интеграцию со строительными решениями фирмы «1С» для применения технологии информационного моделирования на всех этапах жизненного цикла зданий. Renga разрабатывается нашей компанией и вы всегда можете скачать ее для тестирования на этой странице.

CREDO – комплекс программных продуктов нацеленных на работу с «землей». В продуктах CREDO можно разработать цифровую информационную модель местности (ЦИММ), спроектировать дороги, генеральный план, обработать данные геологических изысканий и лазерного сканирования местности. Полный список программ CREDO можно найти на официальном сайте компании.

Примеры программ для использования BIM-модели:

Сметная система АВС предназначена для разработки сметной документации проектными и строительными компаниями, в том числе используя BIM-модель как источник данных для расчетов. Методика работы системы в концепции технологий информационного моделирования описана на сайте компании-разработчика.

Комплекс решений фирмы «1С» – программы комплекса задействуют BIM-модель на разных этапах жизненного цикла здания: инвестиционное планирование, оценку сметной стоимости, 3D-визуализацию условного хода строительства, техническую и коммерческую эксплуатацию. Описание продуктов и их функциональные возможности имеются на сайте фирмы «1С».

Примеры программ для управления проектированием с использованием BIM-моделей:

Pilot-BIM – среда общих данных BIM-проектов для автоматического формирования и коллективной работы с консолидированными моделями. Единое решение для заказчиков, девелоперов, проектировщиков и подрядчиков, ведущих работу по технологии информационного моделирования вне зависимости от используемой системы моделирования. Продукт обеспечивает обмен информации между участниками проекта, ведение истории работы над проектом, использовании модели на разных этапах строительства объекта. Ознакомиться с продуктом можно на странице продукта.

Если вам интересно попробовать BIM-технологии, то одним из первых шагов может стать выполнение «Первого проекта» в Renga. Проект пошагово описан в справке к программе и охватывает основные разделы – архитектуру, конструкции, инженерные системы. Скачать Renga для выполнения проекта можно на соответствующей странице выбрав нужный тип лицензии (для тестирования в организации, для дома или для учебного процесса).

Что такое CDE, BEP, EIR?

Чтобы использовать BIM максимально эффективно, применяют определённые документы, которые помогают систематизировать все этапы проектировочного процесса.

Даже если вы ни разу не сталкивались с этими документами, есть смысл разобраться хотя бы для общего понимания, какие они есть и для чего используются.

CDE (Common Data Environment — Среда Общих Данных) — пространство для хранения данных (это может быть, например, сервер у вас в офисе или облачное хранилище). В этом “месте” будет храниться информация о вашем проекте (например, библиотеки семейств, шаблоны файлов). К CDE имеют доступ все участники проектирования и строительства + по договорённости другие проектные компании, служба заказчика, подрядные организации и т.п.

Все участники процесса проектирования обязаны придерживаться прописанных правил и регулярно (согласно требованиям) обновлять информацию по своей части проекта в CDE.
Для больших проектов прописывать и использовать правила работы с CDE критически важно т.к. мы помним, что BIM модель это по сути база данных, в которую мы сначала вносим информацию (в процессе создания проекта), а потом извлекаем (чертежи, спецификации). Так вот, если информацию внести хаотично, потом будет сложно (или невозможно) корректно её извлечь.

Подробнее с примерами о CDE можно почитать тут

Кроме CDE важно описать правила работы проектных групп — это

делается в двух документах EIR и BEP.

EIR (Employer Information Requirement — Информационные Требования Заказчика) — документ, в котором описываются требования заказчика к вам (проектной компании) по созданию BIM-модели проекта (например, полные требования по детализации модели). Проще говоря, это ТЗ на BIM проектирование от заказчика.
Основная цель EIR – описать требования к информации и то, как ей управлять в конкретном проекте. EIR по сути отражает, что хочет получить заказчик: какую информацию, на каких этапах, и в каком формате.

EIR часто оформляется как приложение к техническому заданию на проектирование (приложение к договору).

• стандарт информационного моделирования;
• техническое задание на создание информационной модели;
• техническое задание на BIM;
• требования заказчика к информационной модели и т.д.

Если EIR содержит пожелания заказчика, то BEP отражает,

как должна быть выстроена работа всех участников проекта и какие

должны быть использованы при этом инструменты.

BEP (BIM Execution Plan — Исполнительный план BIM-проекта) — документ, в котором описывается план реализации BIM-проекта. Проще говоря, это инструкция для проектировщика. В этом документе могут быть прописаны правила для процесса проектирования (например, структура и названия папок и файлов). Именно это позволяет избежать хаоса для корректного извлечения данных из проекта. Также в BEP прописываются правила (чек-листы), по которым проект будет проверятся, — это важный “ориентир” для проектировщика.

Посмотреть пример BEP, разработанный в MIT (Массачусетский технологический институт), можно тут
Руководство по написанию BEP можно посмотреть тут

И, наконец, последним рассмотрим BIM документ, о котором

вы, скорее всего, уже неоднократно слышали 🙂

BIM-стандарт — это документ, в котором описаны требования к процессу информационного моделирования здания. В отличие от остальных документов, он не привязан к конкретному проекту. Его задача — общая стратегия, которая регламентирует работу участников процесса проектирования с учётом программного обеспечения, которое было выбрано для создания BIM модели. Именно BIM-стандарт будет тем документом, с помощью которого все участники BIM-проекта (заказчик, проектная организация, организации строительного подряда, эксплуатирующие организации) будут выстраивать диалог между собой.

*теперь ещё раз уточним, что все требования, связанные с разработкой конкретной BIM модели для конкретного проекта, находятся не в стандарте, а в исполнительном плане проекта — BEP.

Посмотреть примеры BIM-стандартов можно тут

Какие ещё моменты стоит иметь в виду на будущее?

• Поскольку EIR часто является приложением к договору, его принимают как официальный документ. В то же время BEP разрабатывают уже после подписания договора. В итоге “универсально” разработанный EIR может не соответствовать BEP, который разработан с учётом потребностей конкретного проекта. Но договор есть договор, и проектировщики скорее всего не смогут ничего изменить в требованиях заказчика. Таким образом, бывают ситуации, когда проектировщикам приходится разрабатывать модель с более высоким уровнем детализации (LOD), чем этого требует проект.

• Иногда разные документы могут содержать идентичный, дублирующий или даже противоречащий набор требований и информации. Это возникает по причине “универсальности” документов, которые используют некоторые компании. Ещё одной причиной могут быть одни и те же специалисты, которые разрабатывают такие документы для разных компаний (иногда используя одни и те же общедоступные источники). В результате это может привести к проблемам при сдаче итоговой модели, поэтому лучше такие моменты устранять “на берегу”.

В статье использованы фрагменты работ и статей Autodesk Knowledge Network, Алексея Бабина, Альберта Сумина, bimlab.

Использование BIM — BIM-uses. Документы и регламенты: BIM-стандарт, EIR, BEP.

BIM-uses — определение целей использования BIM в проекте. Ниже приведен пример использования BIM в проекте:

согласованное 3D моделирование

анализ стоимости объекта на этапах ЖЦ

эксплуатация

подсчет объёмов материалов, оборудования, работ, стоимостного планирования

визуализация, материалы для маркетинга

планирование безопасных и эффективных технических решений

устранение коллизий

формирование сетевых и календарных графиков

развитие технологии внутри организации

использование в закупках материалов и оборудования

менеджмент проекта: ответственные лица, отчеты, коммуникации

симуляция устойчивости объекта (ко внешней среде, энергоэффективность, пожароустойчивость…)

BIM-стандарт.

Что такое BIM-стандарт? По сути это не что иное, как регламент. Зная, что регламент – это правила, регулирующие порядок какой-либо деятельности, то можем утверждать, что BIM-стандарт – это правила, регулирующие порядок деятельности, которая связана с BIM-технологиями. Наличие BIM-стандарта у организации отражает описание процесса и результата, связанного с информационным моделированием. Именно BIM-стандарт будет тем документом, с помощью которого все участники (заказчик, проектная организация, организациями строительного подряда, эксплуатирующими организациями) BIM-проекта будут выстраивать диалог между собой.

EIR-информационные требования Заказчика.

Отталкиваясь от BIM-стандарта, заказчик составляет еще один важный документ – Employer’s Information Requirements (EIR, Информационные требования заказчика). На данном этапе важно понимать, что основная цель EIR – это описать сами требования к информации и то, как ей управлять в конкретном проекте. EIR по сути отражает, что хочет получить заказчик: какую информацию, на каких этапах, и в каком формате. Стоит подчеркнуть, что EIR становится основным документом вместе с другой конкурсной документацией при выборе партнера, подрядчика, проведении тендерных закупок, конкурсов. Имея на руках готовый EIR, заказчику будет намного проще выстраивать диалог с проектной и подрядной организацией. Именно благодаря EIR партнеры будут видеть, что и в каком виде хочет получить заказчик (инвестор).

BEP – план реализации BIM-проекта.

Если EIR содержит пожелания заказчика, то BEP отражает, как должна быть выстроена работа всех участников проекта и какие должны быть использованы при этом инструменты. Здесь отметим, что BEP формируется участниками для подачи пакета документов для участия в тендере или конкурсе, а так же и после заключения договора на разработку ПСД. Подготовленный подрядчиком BEP покажет заказчику насколько компетентна та или иная проектная организация в вопросе, связанным с BIM-технологиями, а так же сделает основу для взаимодействия проектировщика со строительной организацией для выполнения поставленных задач, авторского контроля.

Plan realizacji metodyki BIM (BEP)

Prawdopodobnie najbardziej znanym, lecz wciąż stosunkowo rzadko stosowanym w Polsce dokumentem jest plan realizacji metodyki BIM, tzw. BEP (ang. BIM Execution Plan). Artykuł omawia zakres i formę tego opracowania oraz jego znaczenie w procesie tworzenia i wymiany modeli informacyjnych obiektów budowlanych.

Projekty budowlane, szczególnie te skomplikowane, wymagają współpracy znacznej liczby specjalistów używających różnorodnych narzędzi i procesów na kolejnych etapach cyklu inwestycyjnego. Standaryzacja oraz właściwe zarządzanie przepływem informacji są kluczowe dla efektywnego prowadzenia procesów inwestycyjnych. Szczególnie w przypadku metodyki BIM, gdzie tworzona jest baza danych na temat inwestycji, procedury i narzędzia muszą być jasno zdefiniowane. W przeciwnym razie istnieje niewielkie prawdopodobieństwo osiągnięcia celów postawionych przez zamawiającego [1].

Międzynarodowe normy (m.in. PN-EN ISO 19650) i podręczniki na temat BIM wskazują na konieczność opracowania przez wykonawcę odpowiedzi na wymagania zamawiającego w postaci osobnego dokumentu. Opracowanie to w potocznym żargonie nazywane jest BEP-em i służyć ma przede wszystkim tworzeniu definicji: zakresu, harmonogramu, metod, procesów, ról i odpowiedzialności, oraz narzędzi związanych z realizacją metodyki BIM w przypadku konkretnego projektu.

Dobrze opracowany BEP jest kluczowym elementem metodyki, ponieważ może poprawić wydajność pracujących przy projekcie specjalistów, zredukować koszty i ograniczyć ryzyko związane z realizacją inwestycji. Informuje również wszystkie zaangażowane w proces strony na temat obowiązków i terminów, co pomaga uniknąć opóźnień oraz nieporozumień. Niniejszy artykuł ma na celu przybliżenie dobrych praktyk związanych z tworzeniem i uzgadnianiem BEP-u na etapie projektowania oraz realizacji inwestycji budowlanych.

Czym jest BEP?

Najprościej rzecz ujmując, o ile EIR (ang. Exchange Information Requirements) powinien odpowiadać na pytania: dlaczego realizujemy metodykę BIM oraz co ma przynieść praca wykonawców, o tyle BEP to odpowiedź na pytanie: jak metodyka będzie realizowana. W praktyce im więcej konkretnych i precyzyjnych wymagań po stronie zamawiającego, tym bardziej lakoniczny BEP i vice versa. Jeśli zamawiający ma jedynie mgliste pojęcie na temat potencjalnych metod oraz korzyści wynikających z BIM, dobrze napisany BEP będzie musiał obejmować wiele zagadnień organizacyjnych związanych z zarządzaniem projektem oraz technicznych opisujących pracę na modelach. Niestety, doświadczenia autora pokazują, że stosunkowo niski poziom świadomości zamawiających przekłada się na bardzo ogólne i mało precyzyjne BEP-y. W obliczu braku jasnych wymagań i celów wykonawcy opracowują dokumenty w sposób generyczny. Co gorsza, brak weryfikacji odbieranych produktów sprawia, że powstające modele informacyjne mają niewiele wspólnego z przyjętymi w projekcie dokumentami. W związku z czym BEP sobie, a modele sobie.

Jak więc powinien wyglądać prawidłowy proces tworzenia planu realizacji metodyki BIM i co powinno się w tym dokumencie znaleźć? Dobrą wskazówką może być wspomniana już norma PN-EN ISO 19650, w której opisane zostały kolejne kroki oraz zakresy dla poszczególnych dokumentów związanych z metodyką. Innymi źródłami informacji mogą być podręczniki na temat BIM-u, takie jak BIM Standard PL [2], COBIM [3], podręcznik Penn State University [4], a także dostępne na stronach internetowych szablony i wskazówki [5].

Tworzenie dokumentów BIM w założeniu powinno być procesem iteracyjnym.

Wspomniana norma ISO opisuje proces sporządzania dwóch dokumentów (rys. 1):

• BEP-u przedkontraktowego – opracowywanego przez potencjalnych wykonawców na etapie przetargu jako deklaracja zrozumienia oraz gotowości technicznej i merytorycznej do spełnienia stawianych w dokumencie EIR wytycznych,
• BEP-u kontraktowego – uzgadnianego z zamawiającym przez wybranego oferenta i zawierającego szczegółowy opis planu realizacji metodyki BIM.

Iteracyjność nie kończy się jednak w tym miejscu. Należy pamiętać, że BEP oraz załączniki powinny być nieustannie kontrolowane w odniesieniu do realizowanych w projekcie procedur, przyjętej odpowiedzialności czy negocjowanego zakresu prac. W momencie zauważenia rozbieżności trzeba niezwłocznie aktualizować dokumenty zgodnie z przyjętą wcześniej procedurą. Dodatkowo należy w tym miejscu podkreślić, że w przypadku kontraktów, gdzie zmieniają się wykonawcy (tzn. najpierw „zaprojektuj”, a potem „buduj”), BEP trzeba opracować dla każdego z nich osobno. Jest to być może oczywiste, ale aktywatory związane z metodyką oraz ich realizacja będą zupełnie inne na etapie projektowania i na etapie budowy obiektu.

Rys. 1. Uproszczony schemat ofertowania w procesie BIM. Opracowanie autora

BEP przedkontraktowy

Jak wspomniano, BEP powinien dać zamawiającemu możliwość sprawdzenia, czy oferent rozumie stawiane przed nim cele oraz czy ma kompetentny zespół, narzędzia i procedury pozwalające na ich realizację. W BEP-ie przedkontraktowym muszą znaleźć się więc co najmniej:

• Podstawowe dane personalne i resume kluczowego personelu delegowanego do realizacji zadania. Należy w tym punkcie zaznaczyć, że zamawiający powinien zapewnić sobie faktyczną obecność deklarowanych w BEP-ie osób. Niestety, wykonawcy często załączają CV członków zespołu lub nawet podwykonawców, którzy z różnych przyczyn nie uczestniczą później w realizacji projektu. Wykonawca powinien zaprezentować czytelną strukturę zespołu BIM wraz z jasnym podziałem podstawowych zakresów odpowiedzialności. Na korzyść będzie działało wyszczególnienie doświadczenia w realizacji podobnych projektów z wykorzystaniem BIM-u, a także kursów i szkoleń odbytych przez członków zespołu.
• Opis strategii dostarczania informacji opracowany na bazie wytycznych zamawiającego. W praktyce wykonawca powinien opisać, przy pomocy jakich metod, zespołów i narzędzi planuje zrealizować cele zamawiającego, a także zaproponować własne cele związane ze współpracą i wymianą informacji z zamawiającym oraz podwykonawcami.
• Strategia tzw. federacji modelu, czyli opis planowanego podziału modelu informacyjnego na kontenery informacyjne 1 , takie jak pliki, modele, grupy komponentów (np. danej specjalizacji inżynierskiej), komponenty wraz z informacjami niegeometrycznymi. Właściwie opracowana strategia powinna dać jasny pogląd na to, kto i jak szczegółowo będzie modelował informacje w ramach realizowanego projektu. Przykładowo, jednym z postanowień może być informacja, że w modelu koncepcji wielobranżowej wszystkie instalacje modelowane będą jedynie prostopadłościanem niejako rezerwującym niezbędną przestrzeń, podczas gdy elementy modelu architektonicznego zostaną opracowane na stosunkowo wysokim poziomie szczegółowości, co pozwoli na ocenę walorów estetycznych i funkcjonalnych obiektu.
• Matryca odpowiedzialności za poszczególne elementy modelu informacyjnego projektu, kto i za co odpowiada w trakcie procesu dostarczania informacji. W przypadkuniewielkichprojektów wystarczy lista planowanychmodeliwrazzgłównymiklasamikomponentóworazichprzydziałemdoposzczególnych specjalistów. Pozwala to ocenić, czy wszystkie wymagane w modelu informacje mają swojego „właściciela” i żaden element nie zostanie pominięty lub niedoszacowany w przedstawionej ofercie cenowej. Doświadczenie pokazuje, że do miejsc spornych należeć mogą m.in. elementy zagospodarowania terenu (np. drogi) czy tzw. biały montaż (miski ustępowe, umywalki), które modelować mogą zarówno inżynierowie branżowi, jak i zespół architektoniczny.
• Propozycja w zakresie zmiany lub uzupełnienia procedur oraz standardów zawartych przez zamawiającego w dokumentach przetargowych. Ten element przedkontraktowego BEP-u jest szczególnie istotny dla przyszłej realizacji zamówienia. Jeśli bowiem potencjalny wykonawca ma odpowiednią świadomość możliwości rynku, doświadczenie i wypracowane procedury realizacji celów BIM, dobrze przygotowane propozycje mogą znacząco uprościć pracę na modelu. Niestety, wciąż zdarza się, że zamawiający stawiają zbyt wygórowane wymagania w stosunku do modeli lub, co gorsza, nie stawiają żadnych wymagań i rolą wykonawcy jest zaproponowanie sprawdzonych oraz odpowiednich dla danego tematu rozwiązań. Przygotowując taką propozycję, należy zastanowić się m.in. nad procesem zbierania, wymiany i zatwierdzania przekazywanych informacji, ich bezpieczeństwem, ale także szerzej – nad celowością realizacji poszczególnych metod wykorzystania metodyki, jeśli nie służą one osiągnięciu celów zamawiającego.
• Lista narzędzi i sprzętu IT przeznaczonych do realizacji projektu. Wykonawca powinien nie tylko wyszczególnić proponowane oprogramowanie klasy BIM, ale także opisać potencjał technologiczny firmy wraz z krótką informacją na temat procedur bezpieczeństwa stosowanych w organizacji. Kompletne opracowanie daje zamawiającemu pewność, że wykonawca posiada odpowiednią liczbę licencji właściwych programów, a także zabezpieczenia na wypadek celowego lub przypadkowego usunięcia dokumentacji projektu.

Norma PN-EN 19650 sugeruje na etapie przetargu, oprócz wykonania przedkontraktowego BEP-u, również opracowanie lub przedyskutowanie:

• ankiety kompetencji zespołu badającej poziom doświadczenia oferenta w zakresie planowanych metod realizacji metodyki BIM;
• planu mobilizacji opisującego terminarz i zakres testów (np. test konfiguracji CDE 2 czy produktów dostarczanych zamawiającemu), a także konieczne przygotowania związane z osiągnięciem pełnej gotowości do projektu (np. plan szkoleń);
• rejestru ryzyka po stronie oferenta zawierającego opis ryzyka związanego m.in. z realizacją zadania zgodnie z harmonogramem i zakresem czy dostępnością proponowanej kadry.

Jak widać, BEP przedkontraktowy, obok ankiety kompetencji BIM, jest doskonałym narzędziem weryfikacji zrozumienia przez oferentów wymagań zamawiającego oraz założeń przyjętych w trakcie opracowania oferty. Niestety, w praktyce dokument ten jest stosowany bardzo sporadycznie. Dodatkowo Prawo zamówień publicznych utrudnia procedurę weryfikacji BEP-u przed podpisaniem umowy, ponieważ jego zaopiniowanie musiałoby stanowić element pozacenowych kryteriów oceny ofert. To zaś jest wyjątkowo skomplikowane w kontekście właściwego opracowania wymagań, które będą całkowicie obiektywne i nieograniczające konkurencyjności oferentów. Alternatywą dla BEP-u przedkontraktowego może być więc rodzaj dialogu technicznego (technologicznego) z wybranymi oferentami. Ta metoda jest możliwa do przeprowadzenia w warunkach przetargu publicznego i stanowi świetną weryfikację pierwotnych założeń zamawiającego w sytuacji dynamicznie rozwijającego się rynku usług BIM.

BEP kontraktowy

BEP kontraktowy jest opracowywany już po wyborze oferenta. W przypadku braku BEP-u przedkontraktowego powoduje to konieczność długotrwałego uzgadniania poszczególnych zapisów, z którymi zamawiający nie miał okazji zapoznać się przed podpisaniem umowy. Bez względu jednak na moment pojawienia się dokumentu należy zawrzeć w nim szczegółowe informacje, które pozwolą na opracowanie, koordynację i przekazanie, a następnie obiektywną ocenę modelu informacyjnego.

Co bardzo ważne, to wybrany oferent ma za zadanie uzgodnić propozycje zawarte w BEP-ie ze swoim zespołem i podwykonawcami. Zdarza się jednak, że plan realizacji metodyki powstaje w oderwaniu od realnych możliwości oraz praktyk stosowanych przez poszczególnych interesariuszy projektu. Dla przykładu, zapisy dotyczące szczegółowości modeli tworzone są przez BIM menedżera bez potwierdzenia ze strony poszczególnych projektantów branżowych. O ile więc w BEP-ie przedkontraktowym pewne zapisy, jak np. tablica odpowiedzialności, mogą mieć charakter ogólny, o tyle po podpisaniu kontraktu należy szczegółowo opisać:

• strukturę zespołu realizującego projekt i kontakty do poszczególnych jego członków;
• strategię dostarczania informacji obejmującą spełnienie wymagań zawartych w EIR, przyjęty harmonogram oraz procedury niezbędne do realizacji celów zamawiającego;
• zakres uzgodnionych i przyjętych przez zamawiającego procedur oraz standardów uzupełniających zapisy EIR;
• podział odpowiedzialności uzupełniony o załączniki opisujące zakres i harmonogram dostarczanych produktów przez poszczególne zespoły;
• zakres, szczegółowość oraz zależności pomiędzy poszczególnymi kontenerami informacyjnymi;
• szczegółowe rozwiązania IT wykorzystywane w projekcie.

Jak wspominano, na etapie opracowania BEP-u wykonawca odpowiadający za całość przedsięwzięcia (np. biuro architektoniczne lub generalny wykonawca) musi uzgodnić z podwykonawcami elementy takie, jak:

• szczegółowy podział obowiązków w projekcie, ujęty np. za pomocą macierzy RACI 3 oraz MPDT 4 (tabela) – w praktyce wykonawca powinien zadbać, aby odpowiedzialność za tworzenie, kontrolę, konsultowanie oraz informowanie o poszczególnych zagadnieniach była przypisana do konkretnych zespołów i specjalistów;
• wytyczne dotyczące szczegółowości dostarczanych informacji, LOIN (ang. Level of Information Need) – jeśli zamawiający w EIR nie określił w wystarczający sposób szczegółowości geometrycznej oraz zakresu przekazywanych w modelach informacji, rolą wykonawcy jest zapewnienie tego standardu, co pozwala uniknąć m.in. nadprodukcji informacji i ryzyka niespełnienia celów zamawiającego;
• szczegółowy harmonogram dostarczania produktów ujęty w tabelach TIDP 5 i MIDP 6 .

Zakres oraz ilość dokumentów opisujących metodykę BIM powinny być dostosowane do charakteru i poziomu skomplikowania projektu, jednakże w pierwszej kolejności warto skupić się na powyższych elementach. Dzięki kilku precyzyjnym tabelom można czytelnie określić podstawowe wymagania i harmonogram dostarczenia poszczególnych produktów.

Tab. Fragment szablonu tabeli MPDT dla budynku biurowego [2]

1 Kontener informacyjny – termin odnosi się do unikalnej identyfikacji danego odrębnego zakresu informacji. W przypadku projektu budowlanego kontenerem informacyjnym może być plan kosztów, rysunek, model konkretnej branży, komponent modelu lub warstwa, na której znajdują się dane komponenty itp. Każdy kontener informacyjny powinien być rozróżniany za pomocą niepowtarzalnego identyfikatora.

2 Ang. Common Data Environment – środowisko wymiany i kontroli informacji oraz wspólne źródło prawdy dla uczestników projektu. Idea realizowana za pomocą platform informatycznych, zazwyczaj chmurowych (typu SAAS).

3 Tabela RACI definiuje, czy osoby zaangażowane w projekt będą odpowiedzialne (ang. Responsible) za zatwierdzenie (ang. Accountable), konsultowanie (ang. Consulted) lub informowanie (ang. Informed) w kwestii odpowiedniego zadania, kamienia milowego lub decyzji. Użycie macierzy RACI w projekcie pomaga wyeliminować zamieszanie poprzez określenie, kto co robi na poziomie bardziej szczegółowym niż proste przypisanie zadań.

4 MPDT (ang. Model Production and Delivery Table) – Szablon Planu Wytwarzania i Dostarczania Modeli BIM.

5 TIDP (ang. Task Information Delivery Plan) – Szczegółowy Plan Dostarczania Informacji Projektowej – lista produktów metodyki BIM przypisanych do konkretnego zespołu wraz z datami ich dostarczenia.

6 MIDP (ang. Master Information Delivery Plan) – Główny Plan Dostarczania Informacji Projektowej – lista wszystkich produktów metodyki BIM dla projektu wraz z datami ich dostarczenia.

W drugiej części artykułu:

Podstawowy zakres BEP – zagadnienia praktyczne
Informacje o projekcie
Spełnienie wymagań EIR
Opis celów i aktywatorów
Informacje na temat odpowiedzialności i ról
Planowanie pracy
Komunikacja
Standardy i procedury
Sprzęt i oprogramowanie IT

Druga część artykułu dostępna jest w numerze 11/2023 miesięcznika „Inżynier Budownictwa”.

mgr inż. arch. Paweł Łaguna
SWISSROC Building Intelligence

Literatura

1. A. Anger, P. Łaguna, B. Zamara, BIM dla managerów, PWN, Warszawa 2021.
2. W. Piwkowski, J. Styliński, BIM Standard PL, PZPB, 2020.
3. J. Karjula, E. Makela, Series 11: Management of BIM project, CoBIM 2012 – Common BIM Requirements, vol. 11, p. 37, 2012.
4. BIM Execution Planning Guide – BIM Planning, psu.edu/downloads/ (dostęp: 19.02.2023).
5. Task: Post-contract BEP – BIM Level 2 Guidance,bimportal.scottishfuturestrust.org.uk/level2/stage/4/task/31/post-contract-bep (dostęp: 19.02.2023).